JAARVERSLAG
2020
VOORWOORD
“En plots zag de wereld er anders uit”
Eind 2019 heeft Trema Kinderopvang en Welzijn haar jaarplan voor 2020 vastgesteld. De eerste maanden worden als gebruikelijk besteed aan de afronding van het vorig (boek)jaar. Vanaf maart is de focus dan in zijn geheel gericht op het behalen van de geformuleerde doelen in het jaarplan.
Half maart werden we echter, zoals eenieder, voor een enorme uitdaging geplaatst waarvoor geen enkel draaiboek bestond. Clichés zijn vaak waar en dat hebben we ervaren. Want: in tijden van crisis weet je wat je aan elkaar hebt en elke crisis biedt ook kansen.
De overheid bepaalde deels het kader en de beperkingen en plaatste zowel de kinderopvang als de welzijnssector op de lijst van de vitale beroepen. De kunst was de dienstverlening van de kinderopvang en het sociaal werk aan te passen binnen de beperkingen en opgelegde maatregelen. Dat was in de beginperiode wat zoeken en onwennig, maar is dankzij een enorme inzet en betrokkenheid van alle medewerkers bij Trema goed gelukt. Voor wat niet mocht doorgaan zijn alternatieven bedacht.
Het is geweldig te ervaren dat een basishouding van kijken naar mogelijkheden in plaats van de onmogelijkheden, je ver kan brengen.
Zoals de zorgsector op extra waardering voor het dagelijks werk kon rekenen, hebben ook wij ervaren dat ons werk er echt toe doet. Kinderen en ouders misten de reguliere opvang en de pedagogisch medewerkers - en vice versa - en de inwoners in ons werkgebied misten de ontmoetingen en activiteiten.
Gedurende het jaar kwam er wat gewenning aan de nieuwe situatie waarin niet alles kon of mocht. Al met al hebben we er het beste van gemaakt. Met de gemeenten Altena en Geertruidenberg staan we als brede welzijnsinstelling gezamenlijk voor de opgave om vorm te geven aan de basisvoorzieningen in het sociaal werk. De wens blijft om richting een meerjarige financieringsafspraak te gaan om de basistaken te kunnen borgen voor een langere periode. Dit geeft meer zekerheid. Maar er zijn tekorten in de financiering van het sociaal domein bij beide gemeenten en als gevolg daarvan hebben we te maken met taakstellende bezuinigingsopdrachten.
Naast de inzet van de medewerkers van Trema is er een grote groep vrijwilligers betrokken bij de organisatie. Er meldden zich nieuwe vrijwilligers in de periode dat eigen werkzaamheden vanwege de lockdown uitvielen, maar ook hebben vrijwilligers vanwege eigen kwetsbaarheid hun inzet tijdelijk moeten staken. ‘Saamhorigheid en iets betekenen voor de ander’, dat is waar het om gaat bij vrijwilligerswerk.
Dit jaarverslag geeft een overzicht van het afgelopen bijzondere jaar. Het laat niet alleen de waarde zien van Trema als organisatie, maar ook de betekenis van de medewerkers voor de inwoners van ons werkgebied. Naast veel leesplezier wens ik u allen een goede gezondheid en welzijn toe.
Veel leesplezier!
Marjolijn Wilschut
Directeur-bestuurder Trema
KINDEROPVANG
Wat als een rustig jaar begon, veranderde vanaf maart in een roerige tijd, waarin de kinderopvang tot twee keer toe te maken kreeg met een harde lockdown. De deuren gingen dicht en we boden slechts noodopvang aan kinderen van ouders met cruciale beroepen of in kwetsbare omstandigheden. Een noodzakelijke en bijzondere situatie, waarin medewerkers inventief bleken en op zoek gingen naar mogelijkheden. Locaties zijn opgeknapt, opgeruimd, of kregen een schilderbeurt. Medewerkers waren creatief in een aanbod om op afstand contact te houden met alle kinderen thuis. Kinderen kregen knutselpakketjes aan huis gebracht, speelden online quizzen met medewerkers en er zijn mooie filmpjes gedeeld. Kortom, we zaten niet stil.
Voor- en vroegschoolse educatie (VVE)
Naast de beproevingen van noodopvang en lockdown hadden we ook andere uitdagingen. Vanaf augustus 2020 stond de uitbreiding van het gesubsidieerde aanbod van Voorschoolse Educatie naar 960 uur per jaar voor de doelgroep peuters tussen 2,5 tot 4 jaar gepland. Deze uitbreiding heeft als doel om kansgelijkheid voor jonge kinderen te creëren en hun ontwikkelingsmogelijkheden te stimuleren. In de Gemeente Geertruidenberg, de locatie Rembrandtlaan in Raamsdonkveer, is na de zomervakantie het VVE aanbod verhoogd naar 16 uur, 4 dagdelen per week. De openingstijden zijn, in afstemming met scholen, aangepast voor alle peuters, dus ook voor niet doelgroep peuters.
De middaggroep is gesloten en er is een extra peutergroep geopend in de ochtend. Resultaat: Een uitgebreid aanbod voor VVE kinderen, een leegstaand lokaal ingericht en in gebruik genomen en meer rust op de locatie.
De gemeente Altena bood kinderopvangorganisaties de gelegenheid om deze wijziging door te voeren op de locaties binnen de gemeente vanaf 1 januari 2021. In aanloop naar deze datum hebben wij de laatste maanden van 2020 gebruikt om de overige VVE locaties gereed te maken.
Kinderopvang is een vak!
Pedagogische kwaliteit staat hoog in het vaandel. Afgelopen jaar hebben wij daarom wederom
ingezet op het scherp houden hiervan. Er stond een interactieve inspiratie-avond met interessante thema’s voor medewerkers op de rol; maar helaas gooide corona roet in het eten. De pedagogisch coaches hebben vervolgens ingezet op individuele coaching aan de hand van een thema: sensitieve responsiviteit, ontwikkelingsstimulering, structureren en grenzen stellen, praten en uitleggen en respect voor autonomie. Medewerkers werken hiervoor iedere 2 maanden een verdiepende opdracht uit. Blijven leren en ontwikkelen; kinderopvang is een vak!
De pedagogisch coaches startten in 2020 met het ontwikkelen van speelgoed en inrichtingsbeleid wat in 2021 verder geïmplementeerd wordt. Zo blijft er oog voor de inrichting van de groepen en gebruik van materialen. Bij iedere leeftijd hoort een inrichting en materialen die passen bij de behoeften van het kind. Medewerkers worden ondersteund bij het inrichten van de groepen, het creëren van uitdagende hoeken, en de keuze van speelmateriaal. Zo is op locatie de Roubosstraat in Werkendam een extra voorschool groep ingericht en heeft BSO de Esdoornlaan in Sleeuwijk een geweldige metamorfose ondergaan.
Medio 2020 namen zes medewerkers een diploma in ontvangst voor de opleiding GPM 4 (pedagogisch medewerker niveau 4), startte een groep medewerkers met de VVE basisopleiding en rondden twaalf mensen de KIJK-training (observatie- en registratiesysteem ten behoeve van de ontwikkeling van het kind) af.
Locatie de Richter in Werkendam opende, in navolging op de locatie de Esdoornlaan in Sleeuwijk, een BOEK-start locatie in aansluiting met de bibliotheek en is een training Voorleescoördinator gepland voor vier medewerkers.
Veiligheid en kwaliteit
Ook op het gebied van veiligheid is in 2020 veel in kaart gebracht; Onze facilitair coördinator zette grote stappen in de digitalisering van het systeem voor Risico inventarisatie Veiligheid en Gezondheid op de locaties en de organisatie van BHV- en EHBO-opleidingen voor medewerkers en de borging daarvan op alle locaties.
Eind 2020 is een werkgroep Kwaliteit samengesteld, bestaande uit pedagogisch medewerkers,
assistent leidinggevenden en de divisiemanager. Deze werkgroep is gestart met het herijken van het Kwaliteitshandboek, zodat afspraken, protocollen en beleid weer up-to-date onderdeel zijn van het werk in 2021.
Intensivering samenwerking externe partners
2020 is ook ingezet op intensievere samenwerking met externe partijen. De pedagogisch coaches investeren in het contact met GGD, CJG en intern begeleiders op basisscholen in het belang van de doorgaande ontwikkelingslijn. En met resultaat, want partijen weten elkaar steeds beter te vinden.
Ook wordt in sommige kernen de samenwerking met school verder geïntensiveerd. In de kern Werkendam is ingezet op verdere samenwerking met CBS het Baken en locatie de Richter. Dit resulteert in de nabije toekomst in een integraal kindcentrum. Ook in Raamsdonksveer is op locatie Krijgsmangeerde in samenwerking met BS de Ruif een kindcentrum in ontwikkeling. In 2021 krijgt de visie van Trema op de aansluiting bij het onderwijs verder vorm in samenwerking met gemeente en onderwijs.
ALGEMEEN MAATSCHAPPELIJK WERK
Met de noodzakelijke maatregelen in acht genomen, heeft het maatschappelijk werk in 2020 op volle toeren gedraaid. Waar mogelijk is beeldbellen ingezet als middel voor begeleiding en waar noodzakelijk konden cliënten op afspraak komen op locatie. Waar huisbezoek normaal gesproken een gangbare vorm van dienstverlening is, was het afgelopen jaar een uitzondering.
De coronamaatregelen hadden en hebben grote impact op gezinnen en alleenstaanden, wat de maatschappelijk werkers terugzagen in de hulpvragen. Ondanks de aangepaste vorm van dienstverlening is de cliëntwaardering voor de hulpverlening met een 8,3 net zo goed als in 2019.
Gemeente Geertruidenberg
Hoewel een groot deel van het jaar de inloopspreekuren geen doorgang konden vinden, bleven cliënten zich melden aan de deur. Met iedere cliënt is een persoonlijke afspraak gemaakt zodat we op een veilige manier hulp konden bieden. De vraag was echter onverminderd hoog. Sterker nog, de gemeente en andere zorgaanbieders verwezen klanten naar het maatschappelijk werk omdat wij beschikbaar waren. Thuiswerken was voor de maatschappelijk werkers in Geertruidenberg geen optie.
Ontwikkelingen
Het aantal arbeidsintensieve en complexe hulpvragen neemt toe. Er worden veel mensen met een niet-Nederlandse achtergrond naar het algemeen maatschappelijk werk doorverwezen. Wat opvalt is dat deze cliënten vooral moeite hebben met bepaalde (praktische) zaken zoals financiën, huisvesting, zorg etcetera. Deze hulpvragen kosten relatief veel tijd qua uitzoekwerk, begrijpelijk informeren en praktisch regelen.
De wachttijden voor de GGZ zijn dusdanig lang dat cliënten tussentijds naar het maatschappelijk werk worden verwezen. Daarnaast worden niet alle cliënten meer in behandeling genomen door de GGZ (te complex, niet-behandelbare problematiek). Ook deze cliënten komen bij maatschappelijk werk terecht. Deze groep blijft onder begeleiding bij het maatschappelijk werk, waardoor sprake is van langere doorlooptijden. De landelijke stuurgroep GGZ heeft een Plan van Aanpak ingediend bij staatssecretaris Blokhuis, waarmee de GGZ nauwere samenwerking wil met het Sociaal Werk zodat deze cliënten beter geholpen worden en de wachttijden verkorten.
Gemeente Altena
Ook in de gemeente Altena kwamen veel cliënten op doorverwijzing van andere organisaties bij ons terecht omdat die partijen van huis uit niet de hulp konden bieden die noodzakelijk was. In korte tijd is het maatschappelijk werk bedreven geworden in digitale hulpverlening. De budgetcursus voor
jongeren is online gegeven en de assertiviteitstraining hebben we in eerste instantie afgebroken, maar vervolgens in een grotere ruimte alsnog aangeboden.
Ontwikkelingen
We signaleren een toenemend aantal mensen dat dak- en thuisloos is. Het gaat hier om mensen van alle leeftijden en met verschillende achtergronden. We hebben de samenwerking met Stichting Maatschappelijke Ondersteuning en woonzorgadvies geïntensiveerd. Daarnaast zien we, juist nu veel hulpverlening digitaal wordt geboden, dat een groot aantal mensen moeite heeft met het gebruik van digitale middelen. De samenleving is voor veel cliënten te ingewikkeld geworden. We zien daardoor ook meer eenzaamheid.
In de aanpak Vroeg Eropaf, waarbij mensen met betalingsachterstanden in een vroeg stadium actief worden benaderd door het maatschappelijk werk, hebben we steeds vaker te maken met jonge
jongens met flinke schulden.
Feiten uit de praktijk
• Voor de psycho-sociale hulp bij schulden werken we, in lijn met besluitvorming door gemeente
Altena, sinds 2020 samen met Kredietbank Nederland en niet meer met Kredietbank
West-Brabant.
• De online budgetcursus is gevolgd door een onbekend aantal deelnemers omdat zij anoniem
online konden meekijken.
• De assertiviteitstraining telde 11 cliënten.
• Het AMW heeft in een gezamenlijk leertraject een visie en werkwijze ontwikkeld voor de
hulpverlening aan hotelouders. Hotelouders zijn ouders van wie de 18+ kinderen nog
thuiswonen en waarbij problemen ontstaan als gevolg van de verschillen in inzicht en leefwijze
tussen ouders en kinderen. De AMW’ers liepen er tegenaan dat zij allemaal met deze
problematiek te maken hebben in hun praktijk, maar dat er geen gedeelde kennis was over
een effectieve aanpak. Met elkaar is deze aanpak ontwikkeld en is tevens ervaring opgedaan in
het leren als team.
• Het sociaal wijkteam in Altena, waar het AMW deel van uitmaakte, is opgeheven. In overleg
met de gemeente wordt gezocht naar een andere invulling om tot integrale samenwerking te
komen. In de praktijk weten professionals elkaar goed te vinden.
• Naast goede dienstverlening hebben maatschappelijk werkers meer talent in huis.
In coronatijd boden we hier ruimte voor. Maatschappelijk werkster en zangeres Elrieke van
Gelderen trad bijvoorbeeld op in Zorgcentrum de Molenwiek.
FACTSHEET AMW
WOONZORGADVIES EN -INDICATIE
Mensen met een ziekte of beperking blijven tegenwoordig zo lang mogelijk zelfstandig wonen. Met het verloop van de tijd kan de huidige woning niet meer geschikt zijn en zal aangepast moeten worden. Er wordt door de woonzorgconsulent dan niet alleen naar de bouwtechnische en financiële kant van de noodzakelijke aanpassing gekeken maar ook naar het welzijn van de mensen en de zorg die eventueel nodig is.
De consulent woonzorg van Trema beantwoordt de vragen die mensen hebben wanneer ze tegen de beperkingen van hun woning aanlopen. Zij is onafhankelijk en begeleidt mensen naar een geschikte woning (woonzorgcomplex of aangepaste woning) als aanpassingen in de eigen woning geen optie zijn. Samen met de corporatie geeft zij uitleg over de toewijzing van zorgwoningen en met de WMO-consulenten begeleidt zij woningzoekenden naar een aangepaste woning.
Jaarlijks overleggen ongeveer 200 woningzoekenden met de woonzorgconsulent over hun situatie. Het gaat hier niet alleen om ouderen. Mensen in alle leeftijden kunnen te maken hebben met beperkingen.
Op basis van de verkregen informatie maken mensen zelf een keuze hoe zij verder willen. Vaak zien we dat dit een langdurig proces is wat soms meerdere jaren duurt. De contacten van dewoonzorgconsulent met de klanten zijn dan ook divers: van één gesprek per jaar tot meerdere
gesprekken opeenvolgend.
Trudy Roubos
Woonzorgadviseur
GESCHIKT WONEN IN ALTENA - MIJN HUIS OP MAAT
Zo lang mogelijk veilig en comfortabel thuis blijven wonen; dat is waar het project Geschikt Wonen in Altena zich op richt. Het project staat landelijk ook wel bekend onder de naam Mijn Huis op Maat.
Zicht op de veiligheid van een woning, vraagt om een persoonlijk woonadvies. Elke woning en bewoner is immers uniek. Om dit advies op maat te geven, zijn er in de gemeente Altena vrijwillige woonscanners door Trema opgeleid. Zij komen, op verzoek langs voor een gratis huisbezoek. Samen met de bewoner lopen zij door de woning en brengen daarna een advies uit met daarin de verbeterpunten voor de woning. Het woonadvies geeft ook een indicatie van de kosten. De bewoners kunnen daarna zelf aan de slag gaan of er een professional bij halen.
Veiligheid en zelfstandigheid staan voorop. Deze service is niet alleen voor ouderen, maar voor eenieder die voorbereid wil zijn op de toekomst.
Naast de persoonlijke huisbezoeken kan men ook gratis online een Huistest doen en alle verbeterpunten van de woning zelf op een rijtje zetten. Vanwege de coronacrisis is er in het verslagjaar maar één, wel drukbezochte, voorlichtingsbijeenkomst gehouden in Werkendam.
Hierdoor is ook een minimaal aantal huisbezoeken afgelegd. Bij de voorlichtingsbijeenkomst is samengewerkt met Rabobank Altena-Bommelerwaard.
Kees Braat
Coördinator
Geschikt wonen in Altena
FORMULIERENBRIGADE
Geertruidenberg
De Inloop voor Elkaar, formulierenbrigade, houdt twee keer per week, maandag- en donderdagochtend, spreekuur op het Tremakantoor in Raamsdonksveer. Hiervoor zijn drie vrijwilligers actief. Het aantal klanten tijdens het spreekuur wisselt van 0 tot 5 klanten per ochtend, waarbij over het gehele jaar 2019 een afname in hulpvragen is te zien en binnen de groep hulpvragers een toename in
mensen met een niet-Nederlandse achtergrond.
Incidenteel helpen de vrijwilligers klanten aan huis. De vrijwilligers zijn getraind in oplossingsgericht werken, wat betekent dat er samen met de hulpvrager gekeken wordt wat er concreet geleverd, opgelost of aangepakt moet worden. De vrijwilliger spreekt met de klant af wie wat doet in het proces. Bij sommige mensen lukt dit echt niet omdat er onvoldoende competentie is om het zelf te leren.
Altena
In navolging van de werkwijze in gemeente Geertruidenberg waar met de Inloop voor Elkaar vrijwilligers klanten helpen met het invullen van formulieren, zoals het aanvragen van belasting- of gemeentelijke toeslagen of kwijtscheldingen, is na de zomer in de gemeente Altena in De Werf in Woudrichem een wekelijks inloopspreekuur gestart.
Trema biedt deze dienst in samenwerking met Pro Seniore, die een inloopspreekuur heeft in het gemeentehuis in Aalburg. De bekendheid onder inwoners met deze spreekuren is nog onvoldoende waardoor er nog maar beperkt gebruik van gemaakt is. Naast de spreekuren helpen ook vrijwillige
ouderenadviseurs en een aantal vrijwilligers met het invullen van formulieren aan huis. Vijftien inwoners in Altena hebben structurele ondersteuning bij hun administratie van een vrijwilliger. Hierbij ordent de vrijwilliger de financiële documenten en controleert of betalingen zijn verricht. Wanneer de financiële situatie te ingewikkeld is, verwijst de coördinator van de Formulierenbrigade de casus door naar het maatschappelijk werk.
De praktijk leert dat nog steeds veel mensen moeite hebben met het invullen van formulieren. Voor een deel is dit het gevolg van het onvoldoende beheersen van de Nederlandse taal en voor een deel zijn formulieren soms te technisch van aard, waardoor ze onvoldoende begrepen worden. Voor een aantal mensen blijft de vraag om hulp bij het invullen van formulieren bestaan.